Bringing out the best in lawyers

Gisteren had ik het genoegen om het online event van The School of Life met Rutger Bregman bij te wonen: Bringing out the Best. Omdat dit mooie event nog nazindert, maak ik jullie graag deelgenoot van de belangrijkste inzichten die ik door dit event heb opgedaan voor mijn eigen werk binnen de advocatuur.

De kracht van goede vragen stellen en feedback geven
Allereerst werd op verschillende manieren tijdens dit interview duidelijk wat de kracht is van goede vragen stellen: in dit geval goede journalistiek.
In de eerste plaats door de journalistiek die de interviewer Ikenna Azuike – voormalig advocaat – aan de dag legde. Ikenna liet een manier van interviewen zien, die in Nederland helaas nog zeldzaam is. Zijn vragen gaven blijk van een diepgaande betrokkenheid bij en kennis over het centraal staande onderwerp: hoe halen we het beste in mensen omhoog? Zijn vragen waren daarnaast ook – op de juiste momenten en in de juiste mate – kritisch en persoonlijk. Het resultaat was een diepgaand gesprek waarin echt verbinding ontstond.

Ook de totstandkoming van Rutgers boek ‘De meeste mensen deugen’, dat in feite de drijvende kracht achter het interview was, geeft blijk van de kracht van goede journalistiek. De meest gangbare manier van een boek schrijven is je voor langere tijd opsluiten, diepgaand onderzoek verrichten, feedback vragen aan mensen die dichtbij staan, editing en vervolgens publicatie. De aanpak bij dit boek was anders, zo gaf Rutger aan. Via het platform de Correspondent publiceerde hij tijdens het schrijfproces namelijk al essays, gedeelten van het boek in wording, waarover vervolgens interactie plaatsvond met de lezers van de Correspondent. Belangrijke voorwaarde voor deze interactie bij de Correspondent is dat mensen met hun volledige naam (en benoeming van hun expertise) delen wat ze zelf over het betreffende onderwerp weten: ware kennis delen dus. Door Rutger aangeduid als constructieve journalistiek. Heel krachtig, omdat je hiermee echt een dialoog creëert, op het juiste niveau. Een welkome verandering die hopelijk ook op meer platformen / social media gevolgd gaat worden om zo de ongebreidelde (en vaak ongefundeerde) meningenstroom en haatdragende comments een halt toe te roepen.

Lessen voor de advocatuur: 
De kracht van goede, verbindende communicatie is enorm. Dit weten veel advocaten wel, maar in de relatie tot de cliënt is er op dit gebied nog veel winst te halen. Niet voor niets besteed ik hier in mijn trainingen, waaronder Legal Leadership in Business, uitgebreid aandacht aan. Om een gelijkwaardige dialoog te kunnen voeren, is het essentieel dat je je werkelijk in je cliënt verdiept, de juiste – en dus ook lastige – vragen durft te stellen en op gezette tijden ook persoonlijk durft te worden. Op die manier ontstaan relaties die duurzaam en rendabel zijn.
Maar ook intern – binnen advocatenkantoren – valt hier een belangrijke les uit te leren. Beoordelingsgsprekken – als ze niet een uur van tevoren alsnog worden afgezegd – worden nog te vaak zonder echte aandacht gevoerd. Vaak is het eerder een monoloog dan dialoog en schuwt de gemiddelde partner ook het diepgaande, persoonlijke gesprek. De winst is enorm als hier meer aandacht voor komt en partners hierin ook proactief begeleiding en coaching zouden zoeken. En tot slot: betrek je medewerkers actief bij de totstandkoming van je beleid en diensten. Dit creëert betrokkenheid én verbetert de kwaliteit van je diensten.

De meeste mensen deugen, maar macht corrumpeert
Rutger gaf ons de essentie van zijn boek in twee zinnen:

De meeste mensen deugen.
Maar macht corrumpeert. 

Laat ik beginnen met de eerste zin: De meeste mensen deugen. 
In tegenstelling tot wat we lange tijd dachten, laten recente wetenschappelijk onderzoeken zien dat er sprake is van 'Survival of the friendliest'. De meest vriendelijke mensen hebben de grootste overlevingskans, krijgen meer kinderen etc… De mens heeft milennia een verkeerd mensbeeld heeft gehad. Lange tijd geloofden we dat beschaving een dun laagje is. Onderzoek wijst uit dat dit dus onjuist is. Doordat we echter een ‘negativity bias’ hebben (we zijn – door evolutie – gefocust op het negatieve) is het verleidelijk om toch te denken dat mensen in de basis helemaal niet zo goed zijn.

Dat brengt me bij de tweede zin: Maar macht corrumpeert.
De vraag die de stelling 'de meeste mensen deugen' natuurlijk oproept is waarom er dan toch nog zoveel haat, onrecht en uitbuiting in de wereld is. Dit artikel laat geen ruimte om hier heel uitgebreid over te zijn, maar kort gezegd is het zo dat macht corrumpeert. Als mensen eenmaal macht hebben, dan zijn ze impulsiever, egoïstischer, roekelozer, arroganter, narcistischer en grover dan gemiddeld. Ze luisteren minder goed en hebben minder oog voor het perspectief van een ander. Macht werkt dus als een soort verdoving die je afsluit voor anderen, aldus Rutger in zijn boek. Zo kunnen goede mensen in machtposities uiteindelijk hele slechte dingen doen. Het mensbeeld van deze mensen is vaak negatief: er wordt verondersteld dat anderen lui en onbetrouwbaar zijn en dat hún manier de enige juiste manier is. Lees vooral het boek van Rutger om een vollediger beeld hiervan te krijgen. 

Lessen voor de advocatuur:
Een diepgaande reflectie op dit gebied binnen de advocatuur zou zeker niet verkeerd zijn. De hiërarchische structuren en businessmodellen zijn inmiddels echt verouderd en vragen om herziening. De kloof tussen de oude en jonge generatie is binnen veel advocatenkantoren (onderhuids) aanwezig. Het kan dan ook zeer verhelderend zijn om binnen de partnergroep eens stil te staan bij de vraag: hoe kijken we eigenlijk aan tegen macht? Wat zijn – wellicht – aannames en overtuigingen als het gaat om het functioneren en aansturen van medewerkers? Welk voorbeeldgedrag laten we zien? Intervisie is een doeltreffend middel om deze vragen in een veilige context en onder begeleiding te beantwoorden.  

Het belang van intrinsieke motivatie 
De prangende vraag, die centraal stond tijdens het event, is: hoe haal je nou het beste uit mensen? Om die vraag te kunnen beantwoorden is het zinvol om ‘mensen die goed doen’ wat beter te bestuderen. Rutger refereerde in dat kader aan psychologisch onderzoek naar de persoonlijkheidstypes die tijdens de Tweede Wereldoorlog actief waren in het verzet. Deze verzetshelden voldoen niet bepaald aan het soort doorsnee vriendelijkheidstype dat centraal staat in Rutgers boek. In dit verband haalde hij ook Greta Thunberg aan.
Paradoxaal genoeg typeren deze mensen eerder als wat vreemd en afwijkend. Je zou het ook eigenzinnig kunnen noemen. Waar het mij aan deed denken, zijn de onderzoeken van Brené Brown, waaruit naar voren komt dat ‘true belonging’, dus ware verbinding en ‘erbij horen’ (niet te verwarren met ergens proberen in te passen) voortkomt uit de moed om alleen te staan en onaardig gevonden te worden. 
Rutger wees in dit verband op het belang van intrinsieke motivatie, geïnspireerd door onder meer het succes van Stichting Buurtzorg van Jos de Blok. Je zult begrijpen dat dat mij als muziek in de oren klonk. 

Lessen voor de advocatuur:
Binnen de advocatuur is werken vanuit een intrinsieke motivatie helaas nog steeds geen vanzelfsprekendheid. Op advocatenkantoren – en op veel andere plekken in de samenleving – heerst vaak nog het extrinsieke-motivatie-vooroordeel (term van hoogleraar Chip Heath van Stanford), waarbij wordt aangenomen dat mensen te motiveren zijn door de wortel (geld in de vorm van een hoog salaris en bonussen) en de stok (straf in de vorm van een negatieve beoordeling als uren niet gehaald worden). 
In zijn boek ‘ De meeste mensen deugen’ beschrijft Rutger de resultaten van onderzoeken die aantonen dat bonussen de intrinsieke motivatie en het morele kompas van mensen kunnen afstompen. En niet alleen dat. Bonussen en targets kunnen bovendien de creativiteit en productiviteit aantasten. Veel zinvoller is het dus om mensen te faciliteren in het werken vanuit een intrinsieke motivatie. 
Intrinsiek gemotiveerd zijn voor je werk komt voort – zo heb ik de afgelopen jaren ontdekt – uit ware zelfkennis en de ruimte ervaren om autonoom je werk te kunnen uitvoeren. Dit vraagt om aandacht voor persoonlijke ontwikkeling en ondernemerschap, de twee gebieden waarop ik mensen coach en train. Als medewerkers een duidelijk beeld hebben van hun kernkwaliteiten en drijfveren en leren hoe ze die leidend kunnen laten zijn in het werk dat ze doen, dan ontstaat er een intrinsieke motivatie én meer creativiteit en productiviteit. Een simpele rekensom leert dat kantoren - op de langere termijn - er veel beter aan doen om hierin te investeren en verouderde businessmodellen te herzien.

Sta stil en zoom uit
De vraag tot slot is: hoe kunnen we de status quo doorbreken? Het mooie boek van Rutger is (onder meer) tot stand gekomen - zo gaf hij aan - door uit te zoomen. 

Dat is wat mij betreft ook precies waar het in de advocatuur vaak aan ontbreekt. De waan van de dag en het korte termijn resultaat is doorgaans leidend. Ik heb in mijn eigen leven gemerkt dat dat niet werkt, zoals ik ook uitgebreid in mijn e-book ‘How to be a Legal Leader’ heb beschreven. Wat wel werkt is bewust stilstaan, uitzoomen en eerlijk reflecteren. Deze – uitdagende – tijd vraagt om lange termijn denken, vanuit compassie en een nieuw mensbeeld. Het beeld dat de mens ‘im grunde gut’ is, zoals de Duitse titel van Rutgers boek zo mooi luidt. Dat beeld maakt mij hoopvol. En jou?